Dünya, dünya ekonomisini hareketsiz hale getiren COVID-19 salgınının ani ve beklenmedik çıkışıyla benzersiz bir zorluktan geçmektedir. Maalesef, şu ana kadar birçok hayat yitirildi. Bu makalenin yazımı sırasında Johns Hopkins Üniversitesi Koronavirüs Kaynak Merkezi’ne göre küresel ölçekte 800.000 kişi COVID-19’dan hayatını kaybetti. Gelişmişlik düzeyleri ne olursa olsun birçok ülkenin sağlık sistemleri sınırlarına dayanmış durumdadır.

Salgın sona erdiğinde dünyanın yeni bir normale geçeceği ve bazı şeylerin hiçbir zaman eskisi gibi olmayacağı artık kesindir. Hayatın tüm alanlarında ve ekonominin tüm sektörlerinde küresel ölçekte değişiklikler olacaktır. Dünya birbirine daha bağlı hale gelecek ve hiçbir ülke bu krizi tek başına atlatamayacaktır. Birleşmiş Milletler Güney-Güney İşbirliği Günü sebebiyle, salgının üstesinden gelecek sürdürülebilir koalisyonların ve ortaklıkların oluşturulması için hükümetler, özel şirketler, araştırma kuruluşları, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği yapmanın gerekliliğinin her zamankinden daha kritik olduğunun altını çizmek önemlidir.

Kuruluşundan beri İslam Kalkınma Bankası (İKB), temel kurucu ilkelerinden biri olarak üye ülkeleri arasında Güney-Güney İşbirliğinin öncüsü olmuştur. Kırk yılı aşkın bir süredir Banka, bunu operasyonlarına yansıtmıştır. Banka bunu; elli yedi üye ülkesinde ticareti, yatırımı ve teknik işbirliğini teşvik eden çeşitli programlar yoluyla ortak kalkınma sorunlarını çözmekte ülkeleri bir araya getirerek birbirlerine yardım etmeleri yoluyla gerçekleştirmiştir.

Güney-Güney İşbirliği’nin ilkeleri rehberliğinde Banka teknik işbirliği mekanizması olarak Reverse Linkage projesini tasarlamıştır. Buna göre, üye ülkeler kapasitelerini güçlendirmek ve kendi kalkınma sorunlarına çözümler üretmek için bilgi, uzmanlık, teknoloji ve kaynak değişimi yapmaktadırlar. Banka, üye ülkelerinin bireysel zorluklarıyla mücadele etmek için kaynak yaratmak ve dünya çapında kalkınma çözümleri belirlemek için bir kolaylaştırıcı ve birleştirici rolü görmektedir.

Reverse Linkage mekanizması, dayanışmaya bağlı işbirliğini finansın önünde tutan benzersiz bir yaklaşımdır. Mekanizma, odağı önem arz eden konulara çevirme fırsatını sunmaktadır: üye ülkelerin ortak faydalar için paylaşmaya istekli olduğu uzmanlık, teknolojiler ve kaynaklar. Bu, üye ülkelerin şoför koltuğunda olduğu ve uzun vadede güçlendirilmiş ekonomik işbirliğine olanak sağlayacak uzun soluklu ortaklıklar oluşturmalarını sağlayan talebe-dayalı bir süreçtir.

Son beş yılda İKB tarafından fonlanan Reverse Linkage projeleri; bilginin, uzmanlığın ve kaynakların transferi için yirmi üç üye ülkeyi bir araya getirmiş ve yenilenebilir enerji, sağlık, kalkınma için bilgi iletişim teknolojileri, afet risk yönetimi, eğitim, gıda güvenliği ve su kaynakları yönetimi gibi geniş bir yelpazedeki sektörleri kapsamıştır.

Yakın zamana kadar Banka bu sektörlerdeki temel bilgi ve uzmanlık sağlayıcıları olarak kamu sektörü kuruluşlarına odaklanmaktaydı. “Piyasaların kalkınma için çalışması” olan yeni iş modeline uygun olarak Banka artık özel sektörü Reverse Linkage faaliyetlerine dahil ederek, onların engin finansal kaynaklarından, daha yüksek kalitedeki teknik uzmanlığından ve daha sağlam uygulama mekanizmalarından faydalanmaktadır. Bu 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ile de uyumludur. Bugüne kadar, enerji sektöründe mesleki eğitim, dijital sektörde finans teknolojisi mimarisinin geliştirilmesi ve üye ülkelerinde potansiyel iş fırsatları olan diğer alanlarda özel sektör şirketleriyle işbirliği yapmak için birçok fon anlaşması imzalanmıştır.

Reverse Linkage mekanizması, kalkınma zorluklarını ele almak için en önemli destek olacak şekilde konumlandırılmıştır. Başarısı; BM Güney-Güney İşbirliği Ofisi gibi Birleşmiş Milletler kuruluşları da dahil olmak üzere Güney Merkezi, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ve İKB üye ülkelerindeki ikili işbirliği kuruluşları gibi Banka’nın ortakları tarafından geniş ölçüde tanınmaktadır. Hedefimiz, bu sonuç temelli değişimi, sürdürülebilir ve anlamlı ortaklıklar kurma amacı doğrultusunda tüm üye ülkelerde mevcut hale getirmektir.

COVID-19 salgınının çıkışından beri Banka, salgının yansımalarıyla mücadele etmede üye ülkelerini desteklemek için cesur ve çevik eylemler gerçekleştirmiştir. Banka, 2,1 milyar Amerikan Doları değerinde olan ve “3R” paketi olarak bilinen (Müdahale, İyileştirme ve Yeniden Başlama) Stratejik Hazırlık ve Müdahale Programı ve aracını sağlama mekanizmalarından biri olarak Reverse Linkage projesini kullanmaktadır.

Reverse Linkage yoluyla üye ülkelerin önemli tıbbi malzeme ve ekipmana erişim sağlamalarına yardım etmenin yanı sıra Banka bu salgınla en iyi şekilde mücadele etmek için bilgi ve uzmanlık değişimini kolaylaştırmaktadır. Bu, “COVID-19 eğrisini düzleştirmeyi” başaran ülkelerdeki kamu ve özel sektör kuruluşlarının yanı sıra sivil toplum kuruluşlarıyla koordinasyon sağlamayı ve onların deneyimlerini paylaşmayı kapsamaktadır. Ayrıca üye ülkelerde salgınla mücadelenin ön saflarında yer alan mükemmellik merkezlerini de, hazırlıklı olma durumlarını desteklemek ve becerilerini güçlendirmek için destekliyoruz.

Burada vurgulanması gereken bir husus da Reverse Linkage müdahaleleri yoluyla işbirliğini güçlendirme çabalarının yanı sıra, Banka yeni çerçeveler, mekanizmalar ve bilgi ürünleri tasarlayarak üye ülkelerinin Güney-Güney İşbirliği’ne dahil olmaları için mevcut kapasitelerini geliştirmektedir. Bankanın bu kapsamdaki önemli katkılarından biri de “Güney-Güney ve Üçlü İşbirliği için Ulusal Ekosistemler” adı verilen bir çerçevenin geliştirilmiş olmasıdır. Sahadaki deneyim ve diğer üye ülkelerle müzakerelere bağlı olarak bu çerçeve Güney-Güney ve Üçlü İşbirliği’ne etkin katılım için kurumsal düzenlemeleri oluşturan yedi dayanak belirlemiştir. Çerçeve, Güney Merkezi ve UNOSSC işbirliğinde geliştirilmiştir. Ayrıca çerçeve, Güney-Güney İşbirliği için İkinci Yüksek Düzey BM Konferansı’nda (BAPA+40) kabul edilen Sonuç Belgesi’nin tavsiyelerini yerine getirmeye doğrudan katkı sağlamaktadır.

Sonuç olarak, İslam Kalkınma Bankası hem devam eden salgın hem de bu Eylem On Yılı’nda Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmak olmak üzere zorlukları ele almada Güney-Güney İşbirliğinin temel yollardan biri olduğuna inanmaktadır. Banka, mümkün olan en kısa sürede normal bir evreye dönmek ve kalkınma amaçlarına ulaşmalarına yardım etmek için üyelerini desteklemeye devam etmek amacıyla Reverse Linkage da dahil olmak üzere erişiminin olduğu tüm araçları bu küresel zorluğun üstesinden gelmek için kullanmaya devam edecektir.