İslam Kalkınma Bankası (İKB) Başkanı Dr. Bandar Hajjar, çevresel sürdürülebilirliği sağlamak ve Grup tarafından yürütülen projelerin maliyetlerini azaltmak için üye ülkelerde temiz enerji projeleri geliştirilmesine özel ilgi gösterdiklerini belirtti.

Başkan Dr. Hajjar, İKB üye ülkelerinin hidroelektrik enerjisi, güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi gibi büyük çaplı temiz enerji kaynaklarından yararlandıklarını sözlerine ekledi. Grubun yenilenebilir enerji finansmanının, İKB tarafından finanse edilen 53 Proje için sağlanan 2.8 Milyon ABD Doları da dahil olmak üzere, toplam 3.403 Milyon ABD Doları’na ulaştığını söyledi. Bu da, Banka’nın enerji sektörüne yönelik sağladığı finansmanın yaklaşık %20’sine tekabül ediyor. İKB Grubu üyesi olan Kalkınma için İslam İşbirliği (ICD), sektöre 133 Milyon ABD Doları finansman sağlarken, İKB Grubunun sigorta kolu olan İslami Yatırım ve İhracat Kredi Sigorta Şirketi (ICIEC) ise üye ülkelerdeki yenilenebilir enerji projeleri için 470 Milyon ABD Doları sigorta sağladı.     

Yüksek Öncelik Alanımız

Dr. Bandar Hajjar, İKB Grubunun bu sektörü öncelik alanı olarak belirlemesine ilişkin olarak, temiz yenilenebilir enerjinin dünyadaki bütün hükümetlerin yakından ilgilendiği temel enerji kaynağı olduğuna dikkat çekti. Yenilenebilir enerji, temiz ve sürdürülebilir bir enerji kaynağı olmasının yanı sıra, bütün dünya ülkeleri için ekonomik büyümeye önemli ölçüde katkı sunuyor. Çevre bilimcileri, küresel ısınma ile mücadelede ve gezenin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden korunmasında büyük ölçüde yenilenebilir enerjiye güveniyor. Başkan Dr. Hajjar, son dönemde özellikle düşük maliyetinden dolayı yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik artan küresel ilgiye de değindi. Başta Körfez Arap ülkeleri olmak üzere, güneş enerjisi projelerinde maliyet açısından ciddi bir düşüşe tanıklık ettiklerini belirtti. Maliyetler özellikle Suudi Arabistan Krallığı ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin güneş enerjisi projelerinde rekor düşük fiyatlara ulaştı. Bu da güneş enerjisinin, piyasada mevcut diğer enerji türleri arasında daha rekabetçi bir konuma sahip olmasını sağlıyor.      

Temiz Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

İKB Grup Başkanı, yenilenebilir enerjiye olan uluslararası ilginin bir örneği olarak, 2015 yılında bütün Birleşmiş Milletler üye devletlerinin on yedi Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) kapsamında enerji sektörüne özel ayrı bir amaç belirlenmesi konusunda mutabakata vardıklarını belirtti. Söz konusu amaç (SKA7), “herkes için uygun fiyatlı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjiye erişim” sağlamanın altını çiziyor. Bu amacın 2030 yılına kadar ne derece gerçekleştirilebildiğini ölçmek için üç özel kriter belirlenmiştir. Küresel enerji seçenekleri arasında yer alan yenilenebilir enerjinin payındaki önemli artış da bu kapsamda ölçülecektir.

Dr. Bandar Hajjar, “İslam ülkelerinde ve dünyadaki diğer topluluklarda sosyo-ekonomik kalkınmanın desteklenmesini amaç edinen bir kalkınma kurumu olarak, enerji sektörünün tamamına son derece büyük bir önem atfediyoruz. Bu sektör, İslam Kalkınma Bankası’nın diğer bütün sektörlerdeki kalkınmaya ilişkin çabalarına da temel teşkil ediyor. Uluslararası İslami Ticaret Finansman Kurumu (ITFC) ve Kalkınma için İslam İşbirliği (ICD) de dahil olmak üzere İKB Grubu tarafından sağlanan enerji sektörü finansmanı yaklaşık 56 Milyar ABD Dolarına ulaştı. Bu da kuruluşundan bu yana İKB Grubu tarafından sağlanan finansmanın %40’ına tekabül ediyor” diyor ve ekliyor: “Ayrıca, İKB Grubunun sigorta kolu olan ICIEC ise enerji projeleri için 22 Milyar ABD Dolar sigorta katkısı sundu.”              

İKB’nin Temiz Enerji Politikası

İslam Kalkınma Bankası’nın yenilenebilir enerji de dahil olmak üzere enerji sektöründe izlediği politikayla ilgili olarak Başkan, çalışmalarının dört temel hedef üzerinde yoğunlaştığını ve bu hedeflerden en önemlisinin İKB üye ülkelerindeki enerji seçenekleri arasında yenilenebilir enerjinin payının arttırılması olduğunu belirtti. Bu hedefler arasında, sektördeki bilginin arttırılmasının ve yaygınlaştırılmasının yanı sıra, herkese enerji ulaştırmanın ve enerji tüketiminde etkinliğin arttırılması da yer alıyor. Sayın Başkan, İKB’nin enerji sektörü politikasındaki bütün dayanak noktalarının SKA7 ile yakından ilişkili olduğunun altını çizdi. Başkan ayrıca yenilikçi finansman fırsatlarının yaratılacağının ve bu fırsatların dış ortaklarla işbirliği içinde çok çeşitli yenilenebilir enerji finansman yöntemleriyle hayata geçirileceğini ifade etti. Bu bağlamda, sürdürülebilir enerji yoksulluğu ile mücadeleye ilişkin programların oluşturulması amacıyla ortak kalkınma kurumlarıyla işbirliği içinde etkili ve yenilikçi modellerin geliştirilmesinin ön planda olduğunu belirtti. Dr. Bandar Hajjar, İKB olarak temiz enerjiye ilişkin kalkınma amacı olan SKA7’yi bilim, teknoloji ve yenilik (BTY) faaliyetleri aracılığıyla da desteklediklerini ve üye ülkelere bu alanda düzenli bir finansman akışı sağlanabilmesi amacıyla İKB olarak 500 Milyon ABD Doları tutarında bir Dönüşüm Fonu oluşturulduğunu ve bu Fonun, üye ülkelerde BTY girişimlerinin desteklenmesi için Engage platformu ile beraber çalıştığını dile getirdi ve ekledi: “Fon, bilim insanlarına ve yenilikçilere temiz enerjiye ilişkin SKA da dahil olmak üzere tüm SKA’lar kapsamında etkili atılımlar yapma fırsatı sunarak milyonlarca insanın hayatında anlamlı bir değişiklik yaratabilmek amacıyla yıllık bazda milyonlarca dolar yatırım yapıyor.” 

Sürdürülebilir Enerjinin Merkezi

Dr. Bandar Hajjar, İKB’nin yenilenebilir enerjiye olan ilgisi nedeniyle, Herkes için Sürdürülebilir Enerji Organizasyonu (SEforALL) da dahil olmak üzere sektördeki ilgili uluslararası kuruluşlarla dayanışma ve ortaklık kurma konusunda istekli olduklarını bir kez daha vurguladı. İKB olarak Herkes için Sürdürülebilir Enerji Organizasyonu ile bir ortaklık anlaşması imzaladıklarını belirtti. Bu anlaşma kapsamında, İKB tarafından bir platform olarak yürütülen ve üye ülkelerin enerji sektöründe Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmalarını hızlandırmayı hedefleyen “Herkes için Sürdürülebilir Enerji Ortadoğu Merkezi” (SEforAll for Middle East Hub) kuruldu. Bu platformun temelleri, Organizasyonun Mayıs 2018 tarihinde yapılan Yıllık Toplantısı esnasında atıldı. Sayın Başkan, Merkez’in misyonunun bir işbirliği platformu olarak hizmet vermek, üye ülkelerin sürdürülebilir enerji konusunda farkındalığını arttırmak ve ayrıca SKA7’ye ulaşmak için her ülke düzeyinde ortaklıkları harekete geçirmek ve teşvik önlemlerini desteklemek olduğunu belirtti. 

Başkan ayrıca, SEforAll Orta Doğu Merkezi’nin etkinliğini arttırmak amacıyla İslam Kalkınma Bankası olarak Birleşmiş Milletler (Batı Asya Ekonomik ve Sosyal Komisyonu-ESCWA) ile bir ortaklık anlaşması imzalandığını, bu sayede BM’nin de Merkez’e katıldığını ifade etti. Bu anlaşmanın imzalanmasındaki asıl hedefin enerji hizmetlerinin sunulmasında bölgesel işbirliğinin geliştirilmesi ve yenilenebilir enerji payının arttırılması olduğunu sözlerine ekledi.

Dr. Bandar Hajjar, İKB tarafından ev sahipliği yapılan SEforAll Ortadoğu Merkezi’nin ortak faaliyetleri kapsamında bir rapor hazırlanması için ESCWA ile işbirliği yaptıklarını açıkladı. Bu raporla Arap bölgesinde sürdürülebilir kalkınma amaçları izlenecek, ülkelerin bu amaçlara ulaşmada kaydettikleri ilerleme takip edilecek. Ayrıca ülkelerin enerji seçenekleri arasında yenilenebilir enerjinin payını arttırmaya yönelik kazanımları da yine bu rapor kapsamında değerlendirilecek. Söz konusu rapor, Aralık 2019 tarihinde Madrid’de gerçekleştirilen Uluslararası İklim Değişikliği Konferansı (COP25) esnasında ESCWA ile işbirliği içinde hazırlandı. Bu rapor, SKA’ların Arap ülkelerinin bölgesel ve ulusal enerji politika süreçlerine dahil edilmesini teşvik etmektedir ve enerji güvenliğinin arttırılması ve iklim değişikliğine uyumun geliştirilmesi için proaktif politikaların güçlendirilmesinde Arap ülkelerine yardımcı olan önemli bir araçtır.      

Uzman Kuruluşlarla İşbirliği  

İKB Başkanı, Banka’nın bu alanda işbirliği içinde olduğu kurumlar arasında Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) da olduğunu vurguladı. Yenilenebilir enerji alanındaki uygulamalar ve politikalarla ilgili uzmanlık sağlayan ve hükümetler arası bir kuruluş olan IRENA, yenilenebilir enerjinin dünya çapında kabul görmesi için çalışmalar yürütüyor. Banka, IRENA ile birlikte yenilenebilir enerji alanında çok sayıda çalıştay ve seminer düzenledi. COVID-19’un özellikle uzak bölgelerde yarattığı etkiyi göz önünde bulunduran İKB, Ajans ile bir işbirliğinin tesis edilmesini gündemine aldı. Bu işbirliği kapsamında uzak bölgelerdeki sağlık merkezlerinin faaliyet gösterebilmesi için, ihtiyaç duyulan enerjinin sağlanmasında güneş enerjisinin kullanılması planlanıyor.   

Sayın Başkan, yenilenebilir enerji sektöründe bilgi alışverişi ve yaygınlaştırma çabalarının bir parçası olarak, “21. Yüzyıl için Yenilenebilir Enerji Politika Ağı” (Ren21) üyeliğine katıldıklarını belirtti. Bu kuruluşun temel hedefi, yenilenebilir enerji sektöründe bilgi alışverişi yapılması ve ilgili politikaların geliştirilmesidir. Kuruluş, özel sektör şirketleri, akademi ve devlet kurumlarının yanı sıra uluslararası ve çok taraflı finansman kurumlarını da bir araya getiriyor.    

Bankanın Yenilenebilir Enerji Tarihçesi 

İKB, kuruluşundan bu yana yenilenebilir enerji alanıyla ilgilenmektedir. 1976 yılında Banka, Kamerun Cumhuriyeti’ndeki Song Lulu Hidroelektrik Projesi’nin finansmanını üstlendi. Banka’nın yenilenebilir enerji alanına olan ilgisi ve sağladığı finansmanlar hidroelektrik enerjisi, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi ve diğer yenilenebilir enerji türleri de dahil olmak üzere bütün enerji alanlarında devam ediyor. Enerji sektör politikasının temel dayanakları ışığında Banka, enerji sektöründe bir dizi ülke ile işbirlikleri geliştirmek suretiyle enerji portföyündeki yenilenebilir enerji payını arttırmaya çalışıyor.      

Banka, iklim ve yenilenebilir enerji alanındaki programlarını genişletmek amacıyla, 2019 yılının sonlarında temiz enerji ve çevre dostu projelere finansman sağlamak için bir milyar avro tutarında ilk “Yeşil Sukuk (Faizsiz Bono)” uygulamasını hayata geçirdi. Banka aynı zamanda Yeşil Sukuk kapsamında finanse edilecek projeler için çevresel gereklilikler doğrultusunda birtakım kurallar ve koşullar belirleyerek Yeşil Sukuk uygulamasını temiz enerji sektörüne ilgi duyan yatırımcılar için cazip hale getirmiştir.  

Banka ayrıca özel sektörün bu önemli alana dahil olmasını sağlamak amacıyla, yenilenebilir enerji alanında kamu-özel sektör ortaklıklarıyla hayata geçirilen projelere finansman sağlamak için çalışmalarına devam ediyor. Bununla birlikte, fonlar sadece çok taraflı finansman kuruluşlarından sağlanıyor. Bu durum, ülkelerin yenilenebilir enerji ihtiyacının karşılanmasında ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında sera gazı emisyonlarının azaltılması için ilan edilen özel katkıların hayata geçirilmesinde birtakım zorluklara yol açıyor.

Üye ülkelerde enerji seçenekleri arasında yenilenebilir enerjinin payının arttırılabilmesi için bu ülkelerin yenilenebilir enerji konusunu stratejik önceliklerine dahil etmesi ve bu stratejileri hayata geçirebilmek için açık ve net eylem planları hazırlaması gerekiyor. Banka, üye ülkelerle ortaklık stratejileri geliştirirken ülkeleri yenilenebilir enerjiyi dikkate almaları ve özel sektörün bu önemli alana katkıda bulunmasının önünü açacak yasa ve düzenlemeleri hayata geçirmeleri konusunda teşvik etmek için ciddi bir çaba içerisindedir.